Code khi đi học khác code khi đi làm như thế nào?

Khi chuyển từ môi trường học tập sang công việc thực tế, sinh viên ngành công nghệ thông tin sẽ nhận ra nhiều sự khác biệt trong cách viết mã (code). Dưới đây là những điểm khác biệt quan trọng.

1. Mục đích và Yêu cầu

• Code khi đi học: Thường nhằm hoàn thành bài tập hoặc dự án học thuật với mục tiêu chủ yếu là chứng minh khả năng hiểu lý thuyết, thuật toán và các khái niệm lập trình. Các yêu cầu thường khá rõ ràng, giới hạn trong phạm vi nhỏ và không phải lo lắng về việc triển khai quy mô lớn.
• Code khi đi làm: Tập trung vào việc giải quyết các vấn đề thực tế của doanh nghiệp, phục vụ khách hàng hoặc cải thiện hiệu suất hệ thống. Các yêu cầu thường phức tạp, thay đổi liên tục

2. Quy mô và Phức tạp

• Code khi đi học: Quy mô nhỏ, thường chỉ giới hạn trong một ứng dụng hoặc module cụ thể với ít người tham gia phát triển. Sinh viên chỉ phải tập trung vào một phần của hệ thống, không cần lo lắng quá nhiều về các khía cạnh khác như bảo mật, tối ưu hóa hay bảo trì.
• Code khi đi làm: Quy mô lớn, phải tích hợp với nhiều hệ thống khác nhau. Bạn sẽ phải làm việc trên các dự án với hàng triệu dòng code, yêu cầu sự tương tác với nhiều phần mềm và dịch vụ khác.

3. Quy trình và Tiêu chuẩn

• Code khi đi học: Sinh viên thường viết mã theo phong cách cá nhân mà không cần phải tuân theo các quy chuẩn về coding style hoặc quy trình phát triển phần mềm nghiêm ngặt. Việc kiểm thử cũng có thể không được chú trọng nhiều.
• Code khi đi làm: Công ty yêu cầu tuân thủ các tiêu chuẩn code, như coding conventions (cách đặt tên, tổ chức thư mục, bình luận,…) và quy trình phát triển phần mềm chặt chẽ (Agile, Scrum,…). Cần phải viết mã dễ bảo trì, tái sử dụng và có độ tin cậy cao. Kiểm thử tự động và code review là bắt buộc.

4. Tính Bảo Trì

• Code khi đi học: Được viết để hoàn thành bài tập và có thể không cần bảo trì hoặc cập nhật về sau. Mã có thể kém tối ưu miễn là đạt được mục tiêu ban đầu.
• Code khi đi làm: Cần phải bảo trì lâu dài, dễ mở rộng và nâng cấp. Mã nguồn phải rõ ràng, dễ đọc và có khả năng chịu đựng được các thay đổi trong tương lai.

5. Tính Đồng Đội

• Code khi đi học: Chủ yếu là làm việc cá nhân hoặc nhóm nhỏ, không có nhiều sự phụ thuộc giữa các thành viên. Mỗi sinh viên thường chỉ làm việc trên một phần độc lập của dự án.
• Code khi đi làm: Phát triển phần mềm là công việc đồng đội. Bạn sẽ phải làm việc với nhiều người (dev, tester, product manager, khách hàng) và giao tiếp hiệu quả là điều bắt buộc. Code của bạn phải dễ hiểu và dễ quản lý để đồng nghiệp có thể làm việc trên đó.

6. Khả năng Tái Sử Dụng và Đóng Gói

• Code khi đi học: Không nhất thiết phải chú trọng đến việc tái sử dụng mã hoặc đóng gói mã thành thư viện, module dùng chung.
• Code khi đi làm: Cần thiết lập các module, thư viện hoặc dịch vụ mà các nhóm khác có thể tái sử dụng. Tính modular, khả năng mở rộng và tính đa dụng của mã là yếu tố quan trọng.

7. Hiệu Năng và Tối Ưu Hóa

• Code khi đi học: Thường không yêu cầu tối ưu hóa mạnh mẽ. Nếu chương trình chạy được và cho kết quả đúng, đó đã là đủ để đạt điểm.
• Code khi đi làm: Hiệu năng và tối ưu hóa là yếu tố quan trọng, đặc biệt khi xử lý dữ liệu lớn hoặc phát triển các ứng dụng thời gian thực. Bạn cần cân nhắc đến tài nguyên hệ thống, thời gian phản hồi, và khả năng chịu tải.

8. Sử dụng Công Cụ và Kỹ Thuật

• Code khi đi học: Chủ yếu sử dụng những công cụ và framework đơn giản, không đòi hỏi kiến thức sâu về các công cụ quản lý mã nguồn, CI/CD, hay hệ thống build phức tạp.
• Code khi đi làm: Bạn sẽ phải sử dụng nhiều công cụ và kỹ thuật phức tạp như Git, Jenkins, Docker, Kubernetes, và các công cụ DevOps khác để quản lý quy trình phát triển và triển khai mã nguồn.

9. Thời gian và Áp lực

• Code khi đi học: Sinh viên có thể kiểm soát thời gian hoàn thành các dự án, thường có deadline rõ ràng và không bị áp lực từ bên ngoài quá nhiều.
• Code khi đi làm: Thời gian là yếu tố quan trọng và thường bị áp lực từ phía khách hàng hoặc quản lý. Các thay đổi và yêu cầu có thể đến liên tục và bạn phải điều chỉnh nhanh chóng.

Những khác biệt này yêu cầu sinh viên không chỉ nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn phải chuẩn bị tinh thần cho việc thích nghi với các tiêu chuẩn và yêu cầu của môi trường làm việc thực tế.

Mình hi vọng những chia sẻ này hữu ích với các bạn, đặc biệt là các bạn sinh viên năm cuối hoặc các bạn đang chuẩn bị đi xin thực tập.

Cre: Việt Nguyễn